2024 yılında 50’den fazla ülkede halk, seçim için sandığa gidecek
Dünya nüfusunun neredeyse yarısının yaşadığı onlarca ülkede 2024 yılında genel seçimler yapılacak. Ancak çok sayıda vatandaşın oy kullanma hakkını kullanması iyiye işaret değil. Öyle ki bu yıl en güçlü demokrasiler bile bir anlamda sınava tabi tutulacak.
Bu yıl dünya çapında 50’den fazla ülkede insanlar seçimler için sandık başına gidecek.
2024 yılında Türkiye’deki yerel seçimler ve ABD’deki başkanlık seçimleri başta olmak üzere 50’den fazla ülkede yüz milyonlarca insan oy vermek ve vatandaşlık görevini yerine getirmek için sandık başına gidecek.
Siyasi uzmanlara göre seçimler otoriter eğilimli liderlerin gücünü daha da güçlendirecek gibi görünüyor.
Rusya’dan Tayvan’a, İngiltere’den Pakistan’a, Hindistan’dan El Salvador’a, Güney Afrika’ya kadar pek çok ülkede başkanlık ve parlamento seçimleri yapılacak.
Bu seçimlerin insan hakları, ekonomi, uluslararası ilişkiler ve istikrarsız bir dünyada barış umutları üzerinde büyük etkisi var.
Analistlere göre bazı ülkelerde oylama ne bağımsız ne de adil olacak.
Pek çok ülkede muhalefet adaylarının karşılaştığı engeller, yorgun seçmenler, manipülasyon ve dezenformasyon riski, demokrasinin kaderini kampanyaların merkezine yerleştirdi.
ABD
Başkan Joe Biden ile selefi Donald Trump arasında ABD’de olası bir “rövanş”, 2024 seçim takvimi açısından büyük önem taşıyor.Çünkü Trump’ın Kasım ayındaki (olası) zaferi belki de küresel çaptaki en büyük joker olacak.
Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House’un direktörü Bronwen Maddox, bu tarihten önce yapılacak yüksek riskli oylamanın aynı zamanda uzak bölgelerdeki seçmenler arasındaki “tatminsizlik, sabırsızlık ve kaygı ruh halini” de ölçeceğini düşünüyor.
Küresel etkiye sahip oylar
Tayvan
Tayvan’ın Cumartesi günü Çin’in güçlü baskısı altında 113 üyeli başkanlık ve parlamento seçimlerini düzenleyecek olması, sonucu Asya-Pasifik bölgesinin çoğu ve ABD için önemli kılıyor.
Pekin, kendi toprakları olarak gördüğü özerk adayı ilhak etmek için askeri güç kullanma tehdidini yineledi ve oylamayı “savaş ile barış arasında bir seçim” olarak nitelendirdi.
Bangladeş
Dünyanın en uzun süre hizmet veren kadın lideri olan Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina, 7 Ocak’ta muhalefet partilerinin boykot ettiği ve şiddet olaylarının yaşandığı bir seçimle üst üste dördüncü dönemini kazandı.
Hasina’nın Awami Ligi partisi %40 gibi düşük bir katılımla yeniden seçildi. Muhalefete yönelik baskılar siyasi huzursuzluğu tetikleme riski taşıyor.
Hindistan
Dünyanın en kalabalık ülkesi Hindistan’da 2024 ortasında yapılacak genel seçimler, sağcı Hindu milliyetçisi Bharatiya Janata partisinden Başbakan Narendra Modi’ye üst üste üçüncü dönemi kazandıracak gibi görünüyor.
Destekçilerine göre Modi, onlarca yıldır süren yolsuzluğu temizleyen ve Hindistan’ı yükselen bir küresel güç haline getiren, siyasetin dışında kalan biri. Eleştirmenler, onun gözetiminde dini azınlıklara yönelik saldırıların “kibirli bir şekilde” artmasıyla birlikte, Hindu milliyetçilerinin basın ve ifade özgürlüğünün de sona erdiğini iddia ediyor.
Kurtarıcı
İktidarı elinde tutmak için çabalayan bir diğer lider ise şiddet yanlısı sokak çetelerini çökertmek için acil durum yetkilerini kullanarak geniş bir halk desteği kazanan El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele’dir.
Partisinin atadığı kişilerin liderliğindeki Yüksek Mahkeme, cumhurbaşkanının art arda iki dönem görev yapmasını yasaklayan anayasaya rağmen Bukele’nin 4 Şubat’ta aday olmasına izin verdi. Yabancı hükümetler bazı sivil hakların askıya alınmasını eleştirse de Bukele’nin ciddi bir rekabetle karşılaşması beklenmiyor.
Meksikalı
Meksika, ilk kadın cumhurbaşkanını 2 Haziran’da, ya Başkan Andres Manuel Lopez Obrador’un himayesindeki eski Mexico City belediye başkanı Claudia Sheinbaum’u ya da eski muhalefet senatörü Xochitl Galvez’i seçecek. Kazanan, uyuşturucuya bağlı şiddetin endişe verici boyutlara ulaştığı ve ordunun nüfuzunun giderek arttığı Güney Amerika ülkesini yönetecek.
REKLAMEndonezya
Güneydoğu Asya’nın en büyük demokrasisi olan Endonezya’daki seçmenler, 14 Şubat’ta Başkan Joko Widodo’nun halefini seçecek. Kamuoyu yoklamaları, sağcı milliyetçi Savunma Bakanı Prabowo Subianto ile iktidar partisinin adayı eski Orta Java valisi Ganjar Pranowo arasında başa baş bir yarış olduğunu gösteriyor.
Pakistan
Pakistan’da 8 Şubat’ta yapılması planlanan parlamento seçimleri ülkenin güçlü ordusunun gözetiminde yapılacak. Popüler bir muhalefet figürü olan eski Başbakan İmran Han hapiste ve seçim yetkilileri Han’ın adaylığını engelledi.
Rakibi, üç kez başbakanlık yapmış ve Pakistan Müslüman Birliği lideri Navaz Şerif, hakkındaki yolsuzluk mahkumiyetlerinin bozulmasının ardından ikinci tur seçime kabul edildi. Ayrıca yarışlara eski Dışişleri Bakanı Bilawal Butto Zardari liderliğindeki Pakistan Halk Partisi de katılıyor.
Analistler, seçimlerin muhtemelen sallantılı bir hükümet yaratacağını söylüyor. Seçimler, komşu Taliban kontrolündeki Afganistan’la kötüleşen ilişkiler ve Pakistan güvenlik güçlerine yönelik ölümcül saldırılar nedeniyle ertelenebilir.
Avrupa’da popülizm zirveye ulaştı mı?
Avrupa’da, kıtanın ekonomik istikrarsızlık ve kitlesel göçle karşı karşıya kalması nedeniyle popülizm yaygın bir zemin kazandı. Haziran ayında Avrupa Parlamentosu’nun 27 üyesi için yapılacak seçimler, ana akım partilerin, çoğu Ukrayna’ya askeri destek konusunda şüpheci olan popülist rakiplerini yenme becerisinin bir işareti olacak.
REKLAMSlovakya, Polonya
Geçen yılki ulusal seçimler karışık sinyaller gönderdi. Örneğin Slovakya’da Rusya yanlısı popülist Başbakan Robert Fico seçilirken, Polonya’da seçmenler muhafazakar hükümetin yerine Brüksel yanlısı merkezci Donald Tusk liderliğindeki bir koalisyon getirdi.
Siyasi danışmanlık Eurasia Group’tan Müjtaba Rahman, 2019 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde popülist bir çoğunluğun olmayacağını ancak “merkezin son oylamaya göre zemin kaybedeceğini” öngörüyor.
İngiltere
Eski AB üyesi Britanya’daki popülizm, 2016 Brexit referandumu sırasında ve eski Başbakan Boris Johnson’ın çalkantılı döneminde zaten zirveye ulaşmıştı. Birleşik Krallık’ta bu yıl yapılacak genel seçimler, iktidardaki Muhafazakarları, 14 yıl sonra iktidara dönmeye çalışan ve kamuoyu yoklamalarında açıkça önde olan merkez sol İşçi Partisi ile karşı karşıya getirecek.
Afrika’da demokrasinin zorlukları
Dünyanın en hızlı büyüyen kıtası olan Afrika’yı yeniden şekillendiren güçler arasında iklim değişikliği, Ukrayna savaşı nedeniyle kesintiye uğrayan tahıl tedariki ve Çin ile Rusya’nın artan ilgisi yer alıyor.
2020’den bu yana sekiz Batı Afrika ülkesinde, 2023’teki Nijer ve Gabon’da askeri darbeler yaşandı.
REKLAMSenegal
Senegal bölgede istikrarın kalesi olarak görülüyor. Başkan Macky Sall’ın görevden ayrılmasının ardından 25 Şubat’ta yapılacak seçimler, ülkenin siyasi dayanıklılığının bir göstergesi olarak görülüyor.
Muhalefet lideri Ousmane Sonko’nun destekçileri, hükümeti ölümcül protestolara yol açan bir dizi davayla Sonko’nun adaylığını engellemeye çalışmakla suçluyor.
Eurasia Group analisti Tochi Eni-Kalu, başkanlık seçiminin “önceki yılların normlarına dönüşün işareti olabileceğini veya daha istikrarsız politikalara doğru kalıcı bir değişimin sinyalini verebileceğini” belirtiyor.
Güney Afrika
Güney Afrika’da Mayıs ve Ağustos ayları arasında yapılan parlamento seçimlerinin siyasi arka planında zor durumdaki bir ekonomi, elektrik kesintileri ve %32’lik işsizlik oranı yer alıyor. Seçmenlerdeki hayal kırıklığının üstesinden gelmek, uzun süredir iktidarda olan Afrika Ulusal Kongresi (ANC) için zorlu bir süreç olacak. ANC, ülkedeki ırkçı apartheid sisteminin sona erdiği 1994 yılından bu yana başkanlığı ve Meclis çoğunluğunu elinde tutuyor. Ancak parti, 2021 yerel seçimlerinde daha önce aldığı oyların yarısından azını almayı başardı. Oyların %50’nin altında olması durumunda milletvekillerinin Başkan Cyril Ramaphosa’yı yeniden seçmesini sağlamak için bir koalisyon kurulması gerekecek.
Güney Sudan
Dünyanın en genç ülkelerinden biri olan Güney Sudan, uzun süredir ertelenen ilk seçimlerini Aralık ayında yapmayı planlıyor. Oylamanın önemli bir dönüm noktası olması beklenirken, mevcut koşullar altında tehlikelerle dolu ve başarısızlığa açık bir süreç olması muhtemel.
REKLAMBirleşmiş Milletler’in Güney Sudan’daki misyonunun başkanı Nicholas Haysom, geçen ay Güvenlik Konseyi’ne verdiği bir brifingde seçmen kaydı, güvenlik planı ve anlaşmazlıkları çözme yöntemiyle ilgili ayrıntıların “güvenilir ve güvenilir kabul edilen” özgür seçimleri garanti altına almak için yetersiz olacağını söyledi. Güney Sudan vatandaşları tarafından kabul edilebilir.” Bunun unsurlar arasında yer aldığını söyledi.
Sonuçları önceden belirlenmiş seçimler
Rusya
Rusya’da Mart ayında yapılacak başkanlık seçimini kimin kazanacağı konusunda hiçbir şüphe yok gibi görünüyor. Başkan Vladimir Putin, beşinci dönem arayışında göstermelik bir muhalefetle karşı karşıya. Başlıca rakipleri hapiste, sürgünde ya da ölü. Ukrayna ile barış isteyen siyasetçi, Rusya Seçim Komisyonu tarafından diskalifiye edildi.
Belarus
Alexander Lukashenko liderliğindeki Belarus’ta Rusya’nın benzeri bir durum var. Lukaşenko hükümeti, tartışmalı 2020 seçimlerine karşı yapılan protestoları bastırdı ve o tarihten bu yana ülkede ilk parlamento seçimlerinin 25 Şubat’ta yapılması bekleniyor. Binlerce muhalif ya hapiste ya da ülkeden kaçtı.
“Her şeye rağmen göğüsleri çekici buluyorlar”
Chatham House’un yöneticisi Bronwen Maddox, tüm sorunlarına rağmen demokratik idealin otoriter liderler için bile hala cazip olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Oy vermeyi seçmiş olmaları, özgür oy hakkına sahip olduklarını söylemenin değerini gördüklerini gösteriyor.”
REKLAM
